ارگ راین؛ دومین بنای خشتی جهان

ارگ راین، هم ولایتی ارگ بم است؛ یعنی اینکه در 100 کیلومتری شهر کرمان و در مسیر کرمان به بم قرار گرفته است. بنابراین از جهات مختلف شباهت زیادی به ارگ بم دارد و درست مثل آن یک ارگ مسکونی به شمار می‌رود. مثل اغلب ... 

 

قلعه‌های ایران، تاریخ ساخت ارگ راین معلوم نیست، ولی به احتمال زیاد در دوران پیش از اسلام و مشخصا در زمان ساسانیان ساخته شده است. بنابراین عمر آن نباید از 1500 سال کمتر باشد و چه بسا به 1800 سال و بیشتر هم برسد. گفته‌اند که وقتی اعراب مسلمان به ایران حمله بردند و به ناحیه کرمان رسیدند، با وجود فتح کرمان و مناطق همجوار آن نتوانستند به راین راه پیدا کنند، زیرا قلعه آن بسیار مستحکم و نفوذناپذیر بود. 

به هر روی، ارگ راین که در جنوب شرقی شهر راین و بر فراز تپه‌ای نه چندان بلند واقع شده، با 20 هزار متر مربع مساحت، دومین بنای خشتی جهان پس از ارگ بم به حساب می‌آید. نقشه این ارگ به صورت مربع است و باروی دورتادور آن 10 متر بلندا دارد. درون ارگ نیز از بخش‌هایی چون خانه‌های اعیانی، محله عامه نشین، بازار، مسجد، زورخانه، اصطبل و بخش حاکم نشین تشکیل شده که این بخش اخیر دارای حصار و دروازه‌ای جداگانه است. 

اگر به ارگ راین بروید، درست مانند این است که به شهر ارواح سفر کرده باشید، چون همه چیز در جای خود تقریبا صحیح و سالم باقی مانده اما از جریان زندگی خبری نیست. ناگفته نگذاریم که راین از مناطق خوش آب و هوای استان کرمان است و در نزدیکی ارگ راین باغ‌های فرح‌انگیزی وجود دارد.

تاریخچه

قلعه راین یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کهن راین است و بر موجودیت راین قبل از اسلام مهر تأیید می نهد. گفته می‌شود قدمت آن به دوره ساسانیان بر می‌گردد. در تاریخ کرمان، از قلعه راین در قرن اول ه.ق. نام برده شده‌است. قلعه‌هایی با قدمت و سابقه بیشتر در این محل وجود داشته که بر اثر حوادث طبیعی از بین رفته‌اند.

ارگ راین یک از دژهای فرمانروایی میرزا حسین خان(راینی)بوده که در زمان نادر شاه افشار و پسر او محمد علی خان در زمان زندیه بوده‌است. این ارگ پس از سرنگونی زندیه به دست آغا محمد خان قاجار جای زندگی نوادگان میرزا حسین خان نامی به میرحسینی بوده که هنوز گروهی از انان در این شهر و بیشترشان در شهر کرمان باشنده هستند.فرمانروایی پدر و پسر در این ولایت نشان از رخنه و محبوبیت آنان در این سرزمین دارد.تا انجا که این ارگ در بسیاری از منابع با نام ارگ میرزا حسین خان نامیده شده‌است.

توصیف قلعه

نقشه قلعه تقریبا مربع شکل و با چندین برج در اطراف مزین شده‌است . دور تا دور قلعه را حصاری در برگرفته که ارتفاع آن بیش از ده متر است . تنها ورودی قلعه از جبهه شرقی است که با سر در بزرگ و باشکوه به محوطه داخلی راه دارد.

عناصر قلعه عبارت‌اند از بازار، اصطبل (تابستانی و زمستانی)، زورخانه، خانه‌های اعیانی و محله عامه نشین. این قلعه بخش عامه نشین و اعیان نشین دارد و فضاهای معماری مورد نیاز مردم مانند زورخانه، مسجد و اصطبل در آن دیده می‌شود. مصالح کلی آن خشت خام است.